Πίνακας 1. Η σκούρα διακύμανση απεικονίζει τη δημόσια απασχόληση στις πολιτείες και η ανοιχτόχρωμη στις κοινότητες.
Πίνακας 2. Η πρώτη στήλη απεικονίζει αποδοχές δημοσίων υπαλλήλων, η δεύτερη των υπαλλήλων τοπικής αυτοδιοίκησης και η τρίτη τον εθνικό μέσο όρο.
Ποιο ακριβώς είναι το διακύβευμα στις απεργίες των δημοσίων υπαλλήλων στην πολιτεία των ΗΠΑ Ουισκόνσιν; Μια απεργία μαζική, με ευρεία συμπαράσταση των πολιτών, που περιλαμβάνει και πολυήμερη κατάληψη του κτηρίου της πολυήμερης κεντρικής διοίκησης. Είναι οι αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων και κυρίως η επιρροή τους μέσω των συνδικάτων και των συλλογικών τους συμβάσεων. Ο κυβερνήτης της πόλης (ρεπουμπλικάνος) Ουόκερ, που οι 68.000 διαδηλωτές φώναζαν «Χόσνι Ουόκερ», κατέθεσε ένα αντιδραστικό νομοσχέδιο. Δεν είναι όμως μόνος του: ηγείται ενός συντηρητικού κινήματος, στις ΗΠΑ αλλά και αλλού, εναντίον των δημοσίων υπηρεσιών και των εργαζομένων σε αυτές. Ήδη εμφανίζονται άρθρα (πχ. στη Monde) που διεκτραγωδούν τη μείωση της κοινωνικής θέσης των μεσαίων στρωμάτων, την οποία αποδίδουν στις διευρυμένες δημόσιες υπηρεσίες, από τις οποίες κυρίως επωφελούνται, όπως λένε, οι λαϊκές τάξεις. Το άρθρο που δημοσιεύει σήμερα η «Εποχή» επιχειρεί να αντικρούσει επί της ουσίας την επιχειρηματολογία τύπου Ουόκερ και μας εξοπλίζει για να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ.
Tων
Μαξ Φαντ Γουλφ
και Ρίτσαρντ Ντ. Γουλφ *
Μια εθνική καμπάνια έχει ξεκινήσει που αναγκάζει τους δημόσιους υπαλλήλους να επωμιστούν ένα μεγάλο μέρος των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης. Χρόνια τώρα η αύξηση των δαπανών και η μείωση των φορολογικών εσόδων στους ομοσπονδιακούς, πολιτειακούς και τοπικούς προϋπολογισμούς έχει ανοίξει έναν καταστροφικό δρόμο. Για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο βάρος που επιφορτίζονται τα μεσαία στρώματα γίνονται τεράστιες προσπάθειες, από την Καλιφόρνια μέχρι το Μέιν, να ισοσκελιστούν οι προϋπολογισμοί με σημαντικές περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες, τους μισθούς, τα επιδόματα και τις θέσεις εργασίας.
Ομοσπονδιακές, κρατικές και τοπικές αρχές κλονίζονται από τις μειώσεις των φορολογικών εσόδων λόγω της ανεργίας, του περιορισμού της παραγωγής, τη μείωση των επενδύσεων και την κατάρρευση της αγοράς κατοικίας. Η Ουάσινγκτον δανείστηκε τεράστια ποσά από ξένους επενδυτές, από τις εγχώριες μεγάλες επιχειρήσεις και τους πλούσιους. Τα κεφάλαια αυτά χρησιμοποιήθηκαν ως εγγυήσεις για επίλεκτες επιχειρήσεις και για να στηρίξουν (εν μέρει και προσωρινά) τους χρεοκοπημένους προϋπολογισμούς. Επειδή Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι συμφώνησαν τον περασμένο Δεκέμβριο να μην αυξήσουν τους φόρους εισοδήματος, περιουσίας και κερδών κεφαλαίου, οι χρεοκοπημένοι τοπικοί προϋπολογισμοί έχασαν μέρος της ομοσπονδιακής στήριξης. Αυτή η πολιτική οδηγεί τους κυβερνήτες, τους δημάρχους και τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα να αυξήσουν τους φόρους ή/και να μειώσουν τις μισθοδοσίες και να περικόψουν προγράμματα. Φυσικά, ορισμένες αυξήσεις φόρων και περικοπές είναι αναγκαίες. Αυτό που πραγματικά πρέπει να αποφασίσει μια κοινωνία είναι τι πρέπει να περικοπεί, πόσο, από ποιους και σε ποιους θα αυξηθούν οι φόροι.
Υπάρχει λύση
εκτός από τις περικοπές;
Η πίεση του κόστους της οικονομικής κρίσης έχει μεταφερθεί στα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα που έχουν ήδη χτυπηθεί από την ανεργία, τις κατασχέσεις, τη μείωση των επιδομάτων και την αύξηση της εργασιακής ανασφάλειας. Η εκστρατεία που στόχο έχει να πληρώσουν τώρα το κόστος τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα των Αμερικανών επικεντρώνεται στους δημόσιους υπαλλήλους ώστε να περιοριστεί ο αριθμός τους, το ύψος του εισοδήματός τους και τα επιδόματα. Μάχες διεξάγονται σε κάθε πολιτεία για το ποιοι εργαζόμενοι θα απολυθούν, ποιες συντάξεις και παροχές θα μειωθούν, και ποιες δημόσιες υπηρεσίες θα καταργηθούν. Οι πολιτικοί αποσιωπούν ότι υπάρχει και εναλλακτική λύση: να αυξηθεί η συμμετοχή στη φορολογική επιβάρυνση των μεγάλων επιχειρήσεων και του πλουσιότερου 5-10% του πληθυσμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό σημαίνει επιστροφή στα επίπεδα φορολόγησης της δεκαετίας του '80. Μπορεί να χρειαστεί να γίνουν εκλογικεύσεις και εξοικονομήσεις στις δαπάνες των κυβερνητικών προϋπολογισμών, αλλά δεν θα βγούμε από την τρέχουμε οικονομική κρίση με μαζικές περικοπές των δημοσίων υπηρεσιών και της απασχόλησης. Με αυτή την πολιτική το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να συμπιεστεί το οικονομικό επίπεδο και η ευημερία των μεσαίων και κατώτερων εισοδηματικών στρωμάτων. Αυτό θα μας οδηγούσε σε μια όλο και πιο σκληρή εκδοχή των καταστάσεων, που έχουμε ζήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Δυστυχώς, αυτή η προσέγγιση δεν είναι ούτε νέα, ούτε λειτουργική. Τα στοιχεία δεν δικαιολογούν τις επιθέσεις εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων. Πέρσι στο σύνολο της χώρας μειώθηκε κατά 407.000 θέσεις εργασίας. Ο πίνακας 1 δείχνει τι έχει συμβεί στη δημόσια απασχόληση στις πολιτείες και τις κοινότητες, το τελευταίο μισό του αιώνα.
Υπάρχουν, λοιπόν, περίπου 20 εκατομμύρια κρατικοί και τοπικοί υπάλληλοι: 14,3 τοπικοί και 5,2 κρατικοί. Μέχρι την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων αυξανόταν σταθερά, με τον ίδιο ρυθμό που αυξανόταν και ο πληθυσμός των ΗΠΑ. Τα ποσοστά ανεργίας στις κοινότητες θα ήταν πολύ υψηλότερα αν οι εργαζόμενοι αυτοί δεν έβρισκαν δημόσιες θέσεις εργασίας. Οι πολιτειακές και τοπικές αρχές θα είχαν προσφέρει πολύ λιγότερες δημόσιες υπηρεσίες εάν δεν είχε αυξηθεί η συνολική απασχόληση. Φυσικά, υπάρχει και ζήτημα σπατάλης και διαφθοράς. Παρόλα αυτά, όλοι χρειαζόμαστε και επωφελούμαστε από τις πολιτειακές και τοπικές υπηρεσίες.
Δεν ήταν ο δημόσιος τομέας
που «ξέφυγε»
Κατά την τελευταία δεκαετία, η απασχόληση σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο δεν αυξήθηκε με γρήγορο ρυθμό. Καθώς η αμερικανική οικονομία κατευθυνόταν προς την κρίση, πολιτειακές και τοπικές αρχές απέφευγαν να επεκτείνουν τις δαπάνες για μισθούς. Τα οικονομικά τους δε βγήκαν εκτός ελέγχου, όπως συνέβη με τον χρηματοπιστωτικό τομέα καθώς και σε άλλους κλάδους του ιδιωτικού τομέα. Ορισμένες πολιτείες και κοινότητες περιέκοψαν ακόμα και τους φορολογικούς τους συντελεστές. Πολλοί υπέθεσαν ότι θα υπάρχει μια διαρκής ανάπτυξη της αγοράς κατοικίας. Αυτές οι υποθέσεις δεν επαληθεύτηκαν. Σε πολλές περιπτώσεις οι συνέπειες άργησαν να φανούν καθώς οι περιουσίες απαξιώνονταν και τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους απέτυχαν να αυξηθούν εν μέσω ανεργίας που έφτανε σε ύψη ρεκόρ και ενώ τεράστιος αριθμός πολιτών έμεναν χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.
Μερικοί λένε ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι «μισθολογικά ρετιρέ». Το 2009 (τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), η μέση αμοιβή εργαζόμενου σε κρατική υπηρεσία ήταν 23.67 δολάρια την ώρα ή αλλιώς 49.240 δολάρια ετησίως. Ο μέσος εργαζόμενος στην τοπική αυτοδιοίκηση κέρδιζε 21.68 δολάρια την ώρα ή 45.090 δολάρια ετησίως. Αυτοί είναι μέσοι όροι. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων ανάλογα με τη θέση στην ιεραρχία, την ηλικία και το είδος της εργασίας.
Συγκριτικά, ο εθνικός μέσος όρος σε αποδοχές ανά ώρα για όλους τους μισθωτούς Αμερικανούς το Δεκέμβριο του 2009 ήταν 22,38 δολάρια ή 44.760 δολάρια το χρόνο. Με άλλα λόγια, (πίνακας 2) οι κρατικοί υπάλληλοι και οι υπάλληλοι της τοπικής αυτοδιοίκησης είχαν έσοδα περίπου όσο ο εθνικός μέσος όρος το 2009 και το 2010.
Τα συνδικάτα είναι η αιτία;
Μια άλλη εκστρατεία εναντίον των κρατικών και τοπικών υπαλλήλων διεξάγεται με τη στοχοποίηση των συνδικαλιστικών οργανώσεών τους. Αλλά και εδώ τα γεγονότα μας δίνουν μια διαφορετική εικόνα. Οι υπάλληλοι των κρατικών υπηρεσιών καθώς και της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι περισσότερο οργανωμένοι σε συνδικάτα από εκείνους του ιδιωτικού τομέα. Οι κρατικοί και τοπικοί κυβερνητικοί υπάλληλοι συμμετέχουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε σωματεία σε σχέση με τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα. Περίπου 12,3% ή (14,7 εκατομμύρια άνθρωποι) από το συνολικό εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ εκπροσωπείται από τα σωματεία. Αυτό συμπεριλαμβάνει και μια μείωση της τάξεως των 612.000 μελών την περασμένη χρονιά. Περίπου 36% των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα έγιναν μέλη σε σωματεία την περασμένη χρονιά σε σχέση με το 6,9% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Η πλειοψηφία των κρατικών και τοπικών δημόσιων υπαλλήλων δεν οργανώθηκαν σε σωματεία, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Η ανάδειξη των δημοσίων υπαλλήλων ή των σωματείων τους στο μεγαλύτερο πρόβλημα δεν υποστηρίζεται από τα στοιχεία.
Συμπεραίνεται, συνεπώς, ποιοι είναι στην πραγματικότητα οι δημόσιοι υπάλληλοι. Τα στοιχεία της Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών στην Απασχόληση για το 2007 δείχνουν ότι το 18% των πλήρως απασχολούμενων δημοσίων υπαλλήλων είναι αφροαμερικάνοι, ενώ αντίστοιχα για τους τοπικούς υπαλλήλους το ποσοστό είναι 19%. Η απασχόληση στο δημόσιο τομέα έχει μειώσει την ανεργία των αφροαμερικανικών, δίνοντας κοινωνικές παροχές σε όλους. Επειδή οι αφροαμερικάνοι έχουν μεγαλύτερη από το μέσο όρο συμμετοχή στα σωματεία, η επίθεση στη δημόσια απασχόληση τους στοχοποιεί ιδιαίτερα. Οι βετεράνοι επίσης υπερεκπροσωπούνται σημαντικά στην απασχόληση του δημόσιου τομέα, τόσο στο κρατικό όσο και στο τοπικό επίπεδο. Το 2009 σχεδόν το 13% όλων των απασχολούμενων βετεράνων δούλεψε για κρατικές και τοπικές διοικήσεις. Σε αυτή τη συγκυρία, οι δυσανάλογα περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι σε κίνδυνο, είναι οι μαύροι, μέλη σωματείων, ηλικιωμένοι και βετεράνοι.
Το κυριότερο: οι κρατικοί και τοπικοί υπάλληλοι προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες σε όλους. Η εκπαίδευση, οι μεταφορές, η πρόνοια, τα δικαστήρια, η πολιτική συμμετοχή εξαρτώνται από τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα. Πάνω από 85% των αμερικάνων μορφώνονται στα δημόσια ιδρύματα από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο. Η αστυνομία, η πυροσβεστική, τα δικαστήρια, οι εργαζόμενοι στις κοινωνικές υπηρεσίες και οι άλλοι υπάλληλοι κρατούν εμάς και τις περιουσίες μας ασφαλείς. Οι δρόμοι μας, οι γέφυρες, τα τούνελ, τα λιμάνια, τα τραίνα, τα λεωφορεία και η ασφάλεια είναι δουλειά του δημόσιου τομέα. Η πολυμορφία μας και οι βετεράνοι εκπροσωπούνται καλά μεταξύ των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Οι περικοπές στο δημόσιο τομέα θα χειροτερέψουν ακόμη περισσότερο την οικονομική κρίση, βαθαίνοντας ακόμη περισσότερο αρκετά κοινωνικά προβλήματα. Καμιά συζήτηση για πραγματικές και σοβαρές προσαρμογές του προϋπολογισμού δεν μπορεί να προχωρήσει από την άγνοια για το τι κάνουν οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα, ποιοι είναι και για τι πληρώνονται. Καμιά κοινωνία δεν προχωρά με σύνεση αν δε αναγνωρίζει και δεν αποτιμά τις ζωές που βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο και τα πραγματικά αποτελέσματα των οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Μετάφραση Ερασμία Τσάκου
* Ο Μαξ Φαντ Γουλφ διδάσκει οικονομικά στο New School University.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου